Ostatniego dnia pobytu na Sardynii, w drodze na lotnisko postanawiamy dorzucić „na deser” jakąś ładną i przyjemną drogę w pięknym ale szybko dostępnym miejscu. Na takie okoliczności idealnie nadaje się Pedra Longa – na słynnej nadmorskiej iglicy przeszliśmy już podczas poprzednich wizyt oblegane Marinaio di Foresta oraz Cromosomi Corsari, czas więc na trzeciego klasyka czyli Il Richiamo del Mare (6a+). Dzięki dwóm długim trawersom na początku jest to najdłuższa linia na turni, dodatkowo przedłużyć można ją o dodatkowy wyciąg – otrzymujemy wtedy aż 250m wspinania i 8 wyciągów. Będąc już na południowym kancie wspinamy się w pięknej ekspozycji w miarę równych trudnościach ok. 5c-6a, jedyny wyraźnie trudniejszy fragment (mocne 6a+) czeka na ostatnim wyciągu.

Ponieważ jednym z celów podczas kolejnej wizyty na Sardynii była eksploracja, postanawiamy odwiedzić jedną z pięknych ale trudniej dostępnych ścian, Oronnoro. Znajdziemy tutaj kilkanaście linii, w tym kilka ze stałymi punktami – te oferują trudności od 6b+ do 7b+ i długość do 350 metrów. Najpopularniejsza droga to Atomica (6b+), nas interesują jednak C’est chic (7a+) i Evinrude (6c+). Finalnie po rozpoczęciu wspinania na pierwszej zjeżdżam ze stanowiska i przenosimy się na drugą – konieczność powtarzania wyciągu i późna pora w perspektywie tego co czeka powyżej i prowadzenia całości nie rokują. Evinrude okazuje się świetna ale i dość wymagająca na teoretycznie łatwiejszych wyciągach, choć powtarzam tylko kluczowy to na pewno w pamięci pozostaną i te pozostałe 😊.

Podczas pobytu w rejonie Baunei nie mogło oczywiście zabraknąć wizyty na „Królowej Wybrzeża” czyli słynnej Punta Giradili. Po dwóch świetnych klasykach robionych w poprzednich latach (Mediterraneo 7a+ 240m niestety z A0 oraz Wolfgangu Güllichu 7a 390m) marzyła mi się podobno jeszcze piękniejsza Sette Anni di Solitudine (6c+ 390m). Z powodu dużego nagromadzenia trudności prowadzenie całości z niedoleczoną kontuzją nie wchodzi jednak w grę, a że nie dojeżdża z okolicy kolega na którego liczyłem 😉 decydujemy się na dużo przystępniejszą (jak wiadomo w górach nie jeden wyciąg decyduje o całości) Crysalis by Grenke (7a+ 550m/16 wyciągów).

Ostatniego dnia 2024 roku wybieramy się ponownie w masyw Su Mulone – tym razem jednak dla odmiany na niższą ale bardziej stromą od ściany wschodniej wystawę południową. W jej obrębie znajdziemy kilka świetnych sektorów sportowych oraz kilkanaście linii do 200 metrów. W sektorze Gocce di Natale jest kilka z nich, po rekonesansie na miejscu decydujemy się na Mangę (7a+ 175m), którą prowadzę w całości (RP). Droga oferuje piękne wspinanie po małych chwytach – trudności po krawądkach, a górne wyciągi w ostrych jak brzytwa dziurach i rynienkach rodem z Paklenicy, dla odmiany jest też techniczne zacięcie z bulderowym trawersem. Jeżeli ktoś szuka czegoś bardziej siłowego, warto zainteresować się sąsiednią Bella e Monella (7a+ 190m).

Po kilku dniach w Masua przenosimy się w ulubioną, wschodnią część wyspy. Rejon od Baunei do Dorgali to bowiem mekka sardyńskiego wspinania, w tym wielowyciągowego – w okolicy znajdziemy kilkadziesiąt dużych ścian z zazwyczaj świetnej jakości ostrym wapieniem. Kolejny już pobyt tutaj zaczynamy na nieodwiedzonej wcześniej wschodniej ściany Su Mulone – dostępnej w 10 mintut z parkingu nad Pedra Longą, z widokiem na Królową Wybrzeża czyli Punta Giradili. Pierwotny plan zakładał drogę Saratoga Direct (7a+ 400m), ponieważ jednak poprzedniego dnia dopadła mnie grypa jelitowa ledwo człapię pod ścianę i pozostaje spróbować coś realnego w tym stanie a polecanego jako warte zrobienia – Corvalis (6b, 390m).

Jak już wspomniałem w relacji z Porto Flavia (TUTAJ), podczas zjazdów po Hard o Soft, zachwyciła nas uroda pięciowyciągowej linii Arancia meccanica (6c 150m) – dlatego też wracamy na nią dwa dni później. Droga prowadzi wzdłuż efektownego pionowego pasa pomarańczowej skały przecinającego prawie całą ścianę, co przekłada się na piękne i ciągowe wspinanie po dziurach i krawądkach. Ponieważ udaje mi się poprowadzić całość OS-em, po południu mamy czas na biegnącą tuż obok, niedawno re-ekipowaną Non spezzarmi il cuore (6b+/c 150m OS). Tutaj jest mniej ciągowo, wspinamy się za to w różnorodnym formacjach więc zapewne dlatego to też jeden z hitów ściany. Niestety Ania z powodu przeziębienia nie czuje się za dobrze, prowadzę więc ponownie całość – w takiej skale przy sportowej asekuracji to jednak czysta przyjemność!

Tym razem pobyt na Sardynii zaczynamy od położonego na zachodzie wyspy Masua. Zanim przeniesiemy się do obfitującego w duże ściany rejonu Baunei postanawiamy bowiem zrobić rozruch, zweryfikować stan mojej kontuzjowanej ręki oraz pozwiedzać. Pod kątem wspinania okolica oferuje sporo fajnych sektorów sportowych oraz kilka wielowyciągowych, z klifami Porto Flavia oraz Pranu Sartu na czele. Drugi z nich tym razem odpuszczamy (choć robi wrażenie – zob. zdjęcie), pierwszy jest bowiem tak atrakcyjny, że wizytujemy na nim dwukrotnie. Zaczynamy od dwóch niżej wycenianych klasyków – łatwej i przyjemnej Acciughe e bottarga (6a 180m OS) oraz kapitalnego, choć wymagającego jak na swoją wycenę Hard o soft (6a+ 180m OS).

Ostatni dzień 2023 roku to zarazem ostatni dzień naszego tygodniowego pobytu w Palermo – przed powrotem do zimowej Polski nie wypada więc nie spędzić go na wspinaniu 😊. Ponieważ dzień wcześniej mocno wyeksploatowaliśmy się na wymagającym dla nas Orizzonti contrapposti (RELACJA), zamiast planowanej wizyty w sektorze sportowym, postanawiamy wybrać się na jeszcze jedną górską drogę – tym razem jednak taką, którą w całości poprowadzić będzie mogła Ania. Finalnie decydujemy się wrócić Santa Margherita, gdzie kilka dni wcześniej przeszliśmy Palermo in Love (RELACJA).

Po zapoznaniu się ze ścianami na skraju masywu Monte Gallo, tym razem postanawiamy wybrać się w jego głąb. O potencjale rejonu pisałem już wcześniej, ciekawych dróg cały czas przybywa. Jedną z nich jest Diretta Amari (7a, 12 wyc.) otwarta w roku 2022 przez Filipa Babicza (INFO). Mimo rekomendacji samego autora nie udaje mi się przekonać potencjalnego partnera, pozostaje więc jak zawsze liczyć na asystę dzielnej Ani 😊. Pod drogą nie decydujemy się jednak na spróbowanie – wizja prowadzenia wielu wymagających wyciągów w 80% na własnej asekuracji przy braku pełnej sprawności i krótkim dniu z góry skazana jest na niepowodzenie. Może kiedyś jeszcze się uda, tymczasem wracamy wzdłuż muru pod „plan B” - częściowo obite Orizzonti contrapposti (6c+, 9 wyc.).

Po wizycie na turni Quota 280 (RELACJA) dwa dni później wracamy na położoną obok większą ścianę, Santa Margherita. Spośród polecanych w przewodniku linii wybieramy tą prezentującą się najciekawiej, a przy okazji najtrudniejszą - Palermo in love (VIII-/6c+, 11 wyc.). Droga jest bardzo ładna i różnorodna – prowadzi zarówno rysami i zacięciami, jak i przez płyty oraz przewieszki. Najtrudniejsze fragmenty obite są spitami, na pozostałych konieczna jest własna asekuracja, stąd też określenie „modern alpine route”. Wspinanie jest świetne ale i dość wymagające nawet na łatwiejszych wyciągach – finalnie prowadzę wszystkie, a aż trzy wymagają powtórki. Z ostatnim trudnym odcinkiem rozprawiamy się rzutem na taśmę i ze ściany wychodzimy już po ciemku, z jedną czołówką 😊.

Tradycyjnie już w okresie świąteczno-noworocznym wybieramy się na tydzień w cieplejsze miejsce – tym razem większą ekipą wizytujemy sycylijskie Palermo. Na drogach sportowych potwierdza się, że kontuzja uniemożliwi mi wspinanie na 100%, skupiamy się więc z Anią na wielowyciągach w osiągalnych trudnościach. Mieszkając w Mondello znajdujemy się pomiędzy dwoma masywami oferującymi w tym zakresie ogromne możliwości – Monte Gallo oraz Monte Pellegrino. Eksploracja ścian cały czas trwa – w ostatnich latach pojawiło się kilkadziesiąt dróg, stale wytyczane są też kolejne. Znajdziemy tutaj zarówno drogi w pełni tradowe, jak i częściowo czy całkowicie obite, w szerokim zakresie trudności oraz długości (sporo przekracza 300 metrów).

Po dwóch dniach działania na północnych ścianach Monte Monaco przenosimy się na imponujący 400-metrowy filar wschodni – Sperone Est. Niestety marzenia o poprowadzeniu pięknej ale i bardzo intensywnej drogi Orient Express (6c+) trzeba odłożyć na "zdrowe" czasy, tymczasem zadowalamy się łatwiejszym klasykiem - Sogni d’Oro (6b). Wspinanie zakończyć można po siedmiu wyciągach, lepiej jednak dorzucić kolejne kilka z Via delle Punte i skończyć na szczycie. Oryginalna wycena całości (6b+) jak i większości wyciągów została słusznie obniżona – poza przystępnością zaskoczyła nas też bardzo gęsta stała asekuracja (wystarczą same ekspresy). W skrócie ładnie i przyjemnie, a do tego niezwykle widokowo i z finiszem na najwyższej górce w okolicy 😊.

Drugiego dnia wspinania w masywie Monte Monaco wybieramy się na turnicę położoną tuż obok odwiedzonej wcześniej ściany północnej. Na celownik obieramy prezentującą się świetnie linię Parole al Vento (6b+/6c) i popularnego klasyka biegnącego mniej ciągowym terenem - L'Abito Non Fa il Monaco (6b). Po nocnej ulewie pierwsza droga jest mocno zalana, skała schnie jednak w oczach – postanawiamy więc odwrócić kolejność działania i zacząć od drogi łatwiejszej, ryzykując nieco czy moje niesprawne barki dotrzymają do wieczora i czy uda się zaliczyć główny cel.

Chcąc złapać trochę Słońca przed zimą decydujemy się wyskoczyć gdzieś na długi weekend. W ostatniej chwili wybieramy Sycylię, którą odwiedziliśmy już kiedyś dla sektorów sportowych w okolicy San Vito Lo Capo, na które koniecznie trzeba będzie wrócić. Tym razem z powodu pogłębionej kontuzji jakiekolwiek mocniejsze wspinanie nie wchodzi w moim przypadku w grę, postanawiamy więc poeksplorować górujące nad wspomnianą miejscowością Monte Monaco pod kątem odpowiednio przystępnych dróg wielowyciągowych. I tak w trzy dni odwiedzamy trzy ściany masywu będącego nadmorską wizytówką okolicy, na których mimo niezbyt sprzyjających warunków udaje przejść się cztery spośród dość sporego grona polecanych linii.

Ostatniego dnia pobytu na Sardynii postanawiamy odwiedzić wyjątkowe i dość nietypowe miejsce. Na słynącej z światowej klasy dużych wapiennych ścian wyspie znaleźć można też bowiem świetny granit! Jednym z najlepszych miejsc oferujących wspinanie w nim jest Jurassic Park – odległy od cywilizacji ale zdecydowanie wart odwiedzenia. Poza ciszą i spokojem oraz pięknymi widokami znajdziemy tutaj kilka ciągowych linii w litej pomarańczowej skale, o długości do 80 metrów. Wizytówką miejsca jest efektowna iglica przypominająca palec, na która prowadzi droga Dillosauro (6c) – jak tylko trafiliśmy na jej zdjęcia od razu została dopisana do listy celów!

Podążając tropem najładniejszych linii wielowyciągowych na Sardynii tym razem wizytujemy Monte Oddeu. Ponad 200-metrowa La Mia Africa (6c/6c+) reklamowana jest jako wielki klasyk Supramonte, prowadzący po płytach o świetnej jakości skale. Z daleka ściana wygląda niezbyt atrakcyjnie i dość niepozornie, nie warto się tym jednak sugerować – wspinanie okazuje się bowiem piękne, choć mocno techniczne i palczaste. Ponieważ to wschodnia wystawa, by uniknąć mocnego Słońca postanawiamy rozpocząć jak najpóźniej – biorąc pod uwagę charakter kluczowych odcinków decyzja ta finalnie okazała się niezbędna dla powodzenia akcji!

Po pięknej ale i wyczerpującej przygodzie na Punta Giradili (RELACJA) restujemy na plaży, po czym postanawiamy odwiedzić Jerzu i osobiście przekonać się dlaczego uchodzi za jeden z najlepszych rejonów sportowych Sardynii. Zapowiada się gorący dzień, wybieramy więc zacieniony do popołudnia sektor Isola del Tesoro. Tutejsze drogi są długie (do 30 metrów) i ciągowe, po dwóch wstawkach okazuje się że dzień regeneracji po wymagającej 400-metrowej drodze to jednak za mało, szczególnie dla kontuzjowanego barku. Skoro nie może być trudno niech chociaż będzie pięknie – proponuję więc Ani powrót na jedną z najładniejszych turnic na wyspie, Pedra Longę. Półtora roku temu jej klasyk nie zawiódł (Marinaio di Foresta), sprawdzimy więc jak będzie na Cromosomi Corsari (6b+, 175m).

Gdy tydzień przed majówką łapię bolesną kontuzję barku wydaje się, że nici z jakiegokolwiek wyjazdu. W ostatniej chwili decydujemy się jednak polecieć na Sardynię – słysząc o tym mój fizjoterapeuta wymownie puka się w głowę, proszę więc o podwójne zaplastrowanie i obiecuję się oszczędzać 😉. Gdy jednak na sportowym sektorze Pietra Filosofale w Isili (OPIS) okazuje się, że unikając niektórych ruchów daję radę się wspinać i ramię boli tylko czasami, postanawiamy zaryzykować i spróbować wymarzonego Wolfganga Güllicha (7a) na słynnej Punta Giradili. Tą przepiękną 400-metrową linię prowadzącą środkiem centralnego filara mieliśmy na celowniku od momentu wspinania na innym tutejszym klasyku – Mediterraneo (RELACJA).

Kilka zdjęć z sektora Petra Filosofale w Isili, który odwiedzliśmy pierwszego dnia pobytu na Sardynii - zanim przenieśliśmy się na duże ściany 😊. Mur oferuje około 60 niedługich (większość do 15 metrów) linii, głównie w pionie po dziurach - choć i jest kilka mocniej przewieszonych propozycji. Dobre miejsce na rozwspin - w krótkim czasie można przejść sporo dróg, jedynym minusem jest ich dość podobny charakter. Można ewentualnie przenieść się na pobliski Cubo Magico lub wrócić pod Corvo Spaziale. Mocni zawodnicy zainteresują się oczywiście niesamowitymi przewieszeniami sektora Urania!

Ostatniego dnia pobytu na Sardynii wybieramy się na słynną Aguglia di Goloritzè, górującą nad jedną z piękniejszych plaż we Włoszech. Maurizio Oviglia (autor przewodników) pisze, że nie da się wspinać na wyspie, a na Goloritzy nie być 😊. Na iglicy wytyczono kilkanaście linii w przedziale trudności od 6b do 7b+, my decydujemy się na jedną z najczęściej powtarzanych i rekomendowanych – Sole Incantatore (6c, 140 m) na skierowanej ku morzu ścianie północnej. Droga okazuje się świetna – ciągowa i mocno wspinaczkowa, w kapitalnej skale i oczywiście pięknie umiejscowiona, z bezpieczną ale nie przesadną asekuracją (S2), wymienioną w 2020 roku. Pozycja absolutnie obowiązkowa!

Na Sardynii jest sporo ciekawych rejonów skałkowych, to co jednak wyróżnia ją na wspinaczkowej mapie Europy to liczba ścian z drogami wielowyciągowymi. Wybierając się na wyspę zaledwie na kilka dni planowaliśmy co prawda działać na sektorach sportowych, jednak po uświadomieniu sobie ile pięknych turni mamy pod ręką, postanowiliśmy wybrać się na przynajmniej trzy z nich. I tak po wspinaniu na malowniczej Pedra Londze (RELACJA) w ostatni dzień roku 2021 przyszła kolej na widoczną z niej niesamowitą ścianę – Punta Giradili. Drogi na niej poleciła nam zresztą stała bywalczyni wyspy i zarazem jedna z najlepszych polskich wspinaczek, Ola – nie mogło więc się nie podobać!

Po wspinaniu sportowym w rejonie Cala Gonone (o tym TUTAJ), wybieramy się na jedną z najpopularniejszych oraz najładniej położonych wielowyciągówek na całej Sardynii. Marinaio di foresta (6a+, 190 m) zlokalizowana jest na „wyrastającej” wprost z morza wschodniej ścianie Pedra Longa – choć trudności niewielkie, wrażenia i piękne widoki gwarantowane! By nie poświęcać drodze całego dnia (choć i tak warto!) wymyślam ciekawą kombinację – rano działamy na położonym niedaleko sektorze Villagio Gallico, a na Turnę przenosimy się po południu. Dzięki kompletnej asekuracji oraz łatwemu dostępowi, Marinaio można zrobić bowiem szybko i sprawnie – dzięki temu mamy dodatkowy czas na wspinanie sportowe lub plażowanie 😉.

Sardynia poza przepięknymi widokami, klimatycznymi plażami, oraz rzecz jasna pysznym włoskim jedzeniem i winem oferuje bardzo duże możliwości dla wspinaczy. Rejony sportowe rozrzucone są po całej wyspie i jest ich naprawdę sporo, dodatkowo to co wyróżnia Sardynię na wspinaczkowej mapie Europy to światowej klasy drogi wielowyciągowe. Podczas jednej krótkiej (tygodniowej) wizyty nie sposób oczywiście odwiedzić więcej niż kilku ścian, dlatego za pierwszym razem postanowiliśmy stacjonować w miejscu oferującym kilka sektorów sportowych w pobliżu, ale i w miarę dobry dostęp do dłuższych dróg na najładniejszych turniach.

Koniec grudnia to dobry moment by złapać trochę Słońca, a jeżeli przy okazji chcemy się powspinać w świetnej skale, warto rozważyć wizytę na Sycylii. Jednym z popularniejszych rejonów wspinaczkowych na wyspie jest okolica San Vito Lo Capo. By dostać się na miejsce lecimy do Palermo, skąd czeka nas jeszcze półtora godziny jazdy samochodem. Większość wspinaczy na bazę noclegową wybiera leżący tuż pod skałami camping El Bahira, my jednak tym razem decydujemy się na wynajęcie mieszkania w centrum miasta. Na zapoznanie z rejonem postanawiamy skupić się na  kilku najwyżej ocenianych sektorach, które oferują drogi w poszukiwanym przez nas przedziale trudności. A jest z czego wybierać…

Kilka fotek ze wspinania w Finale Ligure, rejon Monte Cucco, sektor Anfiteatro. Przy okazji restu po obozie w Alpach, udało się umówić z będącym w okolicy Romkiem na wspin. Trzeba będzie tu wrócić ale nie w sierpniu bo temperatura zdecydowanie demotywuje... Mimo to udało się zrobić kilka ładnych dróg.

Kilka fotek ze wspinania na skale Sasso Remenno oraz na baldach w Val di Mello, podczas obozu KW BB - prolog, informacje i linki do relacji ze wspinania wielowyciągowego - TUTAJ.